THE DICTIONARY FOR MY SON- Quyển tự điển cho con tôi

Thức giấc không cảm thấy mệt mỏi cũng chẳng rỏ mấy giờ, tôi chui ra khỏi mùng bất công tắc đèn.

Getting up without feeling of tiredness, having no idea what time it was, I got out of the net, switching on.

Tối om. Đã cúp điện một lần nữa.

Nothing was seen. There was a back out again.

Trong bóng tối, tôi phải tìm cây đàn dầu cái thứ được dùng 5 tối một tuần.

I had to find in the dark the only oil lamp used in almost 5 evenings a weeks.

Vừa chăm được đèn lên, tôi nhận ra khi đó là 3 giờ sáng.

Having lighted the lamp, I realized it just was 3 o'clock.

Trên cái bàn chất chứa đủ thứ, có dảy lọ cá bảy màu, lọ thuốc nhỏ tôi thường uống, một lọ hoa chỉ được dùng những dịp đặc biệt trong năm, sách của 2 con tôi, bài tập của khóa tại chức tôi phải đi học 3 tháng mỗi năm.

On the multifuntional table, there was a series of pots of gold fish, a small bottle of medicine I used to take, a vase of flowers being used in such some special days in a year, my children's books and my assignment of my in-service-training course when I was at school for a period of 3 month-time a year.

Tôi tự hỏi, “Ta nên làm gì đây?”

I wondered, " What should I do?".

Trong lúc nhiều thứ vồ vập trong tâm trí tôi, tôi nghe thằng con lớn cười

While many things rushed into my mind, I heard my eldest son laughing.

Nó chắc vừa có một giấc mơ đẹp vì nó vừa đạt giải nhất Anh Văn Thị xã.

He must have got a nice dream since he got the best pupil award on English subject in town.

Có ngay cuộc tranh luận từ các phụ huynh có học cùng với con tôi.

There came an immediate discussion coming from a lot of parents whose children were my son's classmates.

Vài người chúc mừng tôi vì thành tích ấy.

Some congratulated me on his award.

Kẻ khác quay sang phê phán những đứa con yêu với điểm áp chót.

Other turned to criticize their beloved sons having nearly the lowest scores. Thắc mắc làm sao tìm một thầy dạy kèm cho con, bà tổ trưởng hỏi tôi làm sao tôi có thể có con giỏi Anh Văn như thế.

Wondering how to find a tutor of English for hers, my supervisor asked me how I could my son good at English.

Đặc biệt sau khi bà ta nghe rằng con tôi còn giỏi bất kỳ môn học nào.

Especially after having been told that mine was also good at any subjects.

Tuy nhiên, một vài người chỉ trích con tôi.

However, some spoke critically of my son,

“Đâu có chi phải giỏi Anh Văn. Con tôi xuất sắc môn Nga Văn.”

"It doesn't matter to be good at such English. Mine is excellent at Russian."

Trong xóm tôi, nhiều ngư dân có ghe đánh cá cở trung bình.

In my neighborhood, there were a lot of fishermen who got medium-sized fishing boats.

Hiếm có gia đình đi làm công chức như gia đình tôi.

Such working class family like mine was rare here.

Đa số con trai trong xóm đang làm ngư phủ cho gia đình chúng trong lúc tụi con gái vá lưới hay làm công việc phơi cá.

Almost boys of my neighbors were working for their family fishing businesses while girls at home mended fishing nets or became workers in frying-fish industry.

Vài đứa may mắn chỉ có thể học xong cấp hai rồi thì phải bỏ học đi làm. Some lucky children to be educated just were able to reach the level of secondary high school then had to drop school to work sooner or later.

Khó tìm thấy đứa con trai nào hạng trung bình trong tòan khu vực này.

It was difficult to find in the whole area any boy having an average grade.

Thật sự, Thành, em rể tôi, đã nhiệt tình dạy kèm cho Long và 2 đứa bạn học của nó nhưng lớp đó không kéo dài được lâu phần vì dượng ấy đi làm về trể quá, phần vì thời khóa biểu của tụi nó .

Actually, Thanh, my brother-in-law, enthusiastically tutored Long and two of his classmates but that lasted too soon due to either his late coming home from work or their schedule conflict.

Hơn thế, dượng ấy, một học trò siêng năng của T.H Nông lâm Súc Bảo Lộc, thường nhắc nhở hai con tôi về việc vào đại học để thu thập kiến thức to tác của vũ trụ.

Besides, He, a studious student from Bao Loc Agricultural highschool, often reminded my kids of going to college to gain the mass universal knowledge.

Là con mồ côi từ bé, hai con tôi đã quen những khó khăn với người mẹ đi làm, một nhân viên của Công Đòan Tỉnh làm vài nghề phụ để nuôi một gia đình 4 người.

Being orphans early in life, my two sons used to be with the difficulties with their working mother , a member of the Provincial Trade Uninon and having some part-time jobs to support a family of 4.

Đã có một thời kỳ người ta nấu rượu lậu để giúp nuôi sống gia đình.

There was a period of time in which people produced wine from rice illegally to help make ends meet.

Tôi trở thành một kẻ sản xuất men lậu cho họ nhằm đổi lấy hèm rượu về nuôi heo.

I became one of their ferment producers in exchange of the cooked-fermented rice to raise pigs.

Tôi cũng đã làm một chủ hụi cái việc đã giúp tôi kiếm được đến 2 lần tiền lương tôi được nhận.

I also worked as a mutual fund-raising organizer which helped me earn up to twice as much as the salary I got paid.

Tôi cũng đã phải vá lưới trong mùa hè khi mà con tôi có thể phụ tôi một tay.

I also had to mend fishing net during summer vacation when my sons could give me their hands.

Năm nay, vì học tại chức và làm vài việc văn phòng phức tạp, tôi đã không có giờ làm thêm gì cả.

This year, due to my studying at in-service training college and doing my office complicated work, I had no time to work part-time at all.

Thế gánh nặng tài chánh trở nên nặng hơn.

So the financial burden became heavier.

Vài ngừơi thắc mắc tại sao tôi học trong một thời buổi khó khăn trong khi họ khó lòng chú tâm vào đời sống tinh thần và vật chất và điều gì đã khiến tôi tiếp bước.

Some wondered why I had studied in such a difficult time when they couldn't bend their mind to their physical or mental lives and what kept me going on.

Những gì tôi đã đang làm xuất phát từ tình yêu dành cho con tôi, cho tương lai của chúng và cả của chính tôi.

What I was doing came from the love for my sons, for their future including mine.

Đôi khi, điều tôi đã làm có vẻ như không thể tin được hoặc không thể giải thích được

Sometimes, What I did seemed to be either unbelievable or explainable.

Tôi chỉ muốn làm một gương tốt cho hai con tôi.

I just wanted to be a good example for my 2 sons.

Tôi muốn cho ngừơi ta thấy cái khả năng nuôi dạy và giáo dục chúng.

I wanted to show people my abilities to raise and educate them.

Giá cả lên cao như hai con tôi lớn lên vậy.

Prices went up so did my two sons.

Quần áo và giày của chúng đã không còn vừa chúng nữa.

Their clothes no longer fit them neither their shoes.

Có một giải pháp từ trong đầu tôi.

There came a solution into my mind.

Quần áo của Long nay dành cho em nó.

Clothes which belonged to Long, the eldest, now would be for his brother’s.

Thế còn cái gì cho Long?

So how about Long's?

Tôi có em gái tôi sửa lại quần áo của tôi cho nó.

I had my sister repair mine for his ones.

Long hồn nhiên vui vẻ nhận lấy nó như thể ai đó có đồ mới.

Long gladly innocently recieved it as someone got new clothes.

“Long vâng lời ngoan và cầu thị đáng làm đứa dể thương nhất trong lớp.” một trong những giáo viên của Long đã tuyên bố như thế.

"Long is submissive, obedient and compliant to be the nicest boy in my class." declared one of his teachers.

“Nó chậm, yên lặng và ít nói nhưng tự tin, có ý thức và chịu đựng.” người thầy giáo đó nói thêm, rất tin vào nhận xét của mình.

"He's slow, a bit calm, taciturn but confident, thoughtful and endurable." the teacher added believing his consideration firmly.

“Thật sự đúng trong ý kiến rằng việc học trở nên dể dàng hơn khi chúng ta có nhiều khó khăn trong đời nhằm kích thích chúng ta hơn là trì trệ ta lại.”

"There is some truth to the notion that learning becomes easier as we have more in-life-difficulties rather stimulating ourselves than slowing ".

Tôi khẳng quyết niềm tin ấy thế nên không phải chỉ con tôi mà chính tôi đã làm vài chuyện không thể tin nổi.

I asserted my firm belief so not only my son but I myself did something unbelievable.

Nói chung, nó giống người cha quá cố của nó theo nhiều người thừa nhận.

Generally speaking, he was like his passed-away father as many considered.

Tôi mong nó có thể làm thợ điện như ba nó nên tôi cố giữ vài cuốn sách điện và một máy đo điện.

I hoped he could be an electrician like his father so I tried to keep some electrical books and an electrical measuring device.

Tôi đã học tiếng Pháp nên tôi không thể giúp nó được gì.

I learned French so I could not help him anything with his learning English.

Sau một vài chiều được cố vấn, nó trở nên quá siêng năng đến nổi nó đến nhà thầy giáo học bài và xin thầy giúp mà không chút e ngại gì.

After some evenings being consulted, he became so studious that he came to his teacher's home to take lessons and ask him for help without being shy.

Và theo đó, Long đã được chọn vào một lớp chuyên Anh Văn.

As a matter of fact, Long was selected to be in an English specialized class.

Và nó được mong đợi có điểm tốt nhất để dâng tặng cho hương hồn của cha nó, cho tôi và thầy giáo tiếng Anh của nó.

And he was expected to get the best grade to dedicate to the memory of his father, me and his teacher of English.

Chiều hôm qua, khi tôi đi làm về, Long đã đón tôi với niềm phấn kích và hạnh phúc to lớn.

This yesterday evening as I came home from work, Long greeted me with great exciment and happiness,

“Mẹ, Con vừa đậu… hạng nhất.”

"Mom, I've got the first... grade."

Nó quá xúc động đến nỗi nó nghe như cà lăm với những giọt nước mắt tuôn trào từ đôi mắt thơ ngây.

He was so moved that he sounded like a stammerer with tears coming out from his innocent eyes.

Nghe xong, tôi đã như…………………nữa phần dành cho chồng tôi với những tháng ngày tốt đẹp đã qua, nữa kia để hỏi chính tôi phải làm gì để giúp con tôi học hay hơn.

Upon hearing that, I was really in a stir and a jumble, half saving for my husband having a good time in the past years, the other half for asking myself what to do to help him study better.

“Úi chà, con ơi, mẹ sẽ phải cho con một phần thưởng.” xoa đầu con, tôi hứa với nó.

"Wow, my dear son, I'll have to give you an award." I rubbed his head promising him.

Long giữ cái “ghi đông” xe đạp của tôi khi tôi buông tay ra như thể nó muốn làm cho tự nhiên hơn.

Long kept the handle bars of my bike that he had ever done before as soon as I left it as if he wanted to make himself easier.

Theo con vào nhà, tôi nhận ra mình đầm đìa nước mắt khi nhìn thấy cái lưng áo sơmi chật nít,vá víu với mảnh vải khác, và cái quần cụt bó chẽn như một cái quần lót.

Following him in, I found myself tearful while seeing the back of his shirt mended with a different piece of cloth and the shirt was too small for him and so were his shorts resembling an under wear.

Dựa xe đạp vào tường, tôi nhấc lên cái giỏ xách đi làm và lấy ra các hộp thức ăn cho buổi tối.

Propping the bike against the wooden wall, I picked up the working bag and took our dinner boxes out.

Chúng tôi đã bắt đầu 2 tháng nay để tiết kiệm ít tiền.

We started having dinner this way 2 months ago to save.

Căn tin cơ quan chúng tôi nấu ăn tối cho nhân viên với sự hổ trợ của cái nhà hàng nhỏ.

Our office cantin serverd the workers' dinner with its small restaurant funding.

Dĩ nhiên, nó chắc phải rẻ hơn một việc mẹ tôi nấu và nó cũng giúp cho bà rảnh tay.

Of course, it must have been cheaper than my Mom's home cooking and it made her free from the work.

Trong lúc ăn tối, thấy mắt tôi đỏ hoe, Long đã định nói gì đấy nhưng rồi nó quá bối rối không nói ra lời.

While having dinner, seeing my red eyes, Long tended to say something to me but he was too embarrassed to do so.

“Ah, mẹ về rồi.” tiếng kêu của Khanh đã giúp nó cắt đứt sự rối rắm đó.

"Ah, Mom's home." Khanh's calling helped cut the embarrassment.

Nó tự hào tuyên bố rằng anh của thành tích của anh nó thể nào cũng được phát thanh trên sóng.

He proudly announced that his brother good result would be broadcast on the radio.

Nó lý luận, “Sang năm con sẽ đăng ký học lớp Anh Văn và sẽ giống như anh hai.”

He reasoned, “Next year, I will enroll an English class and I will be the same.

“Nam sinh giỏi tiếng Anh nhất thị xã.” nó nói thêm một cách vui vẻ.

“The best English learning schoolboy in town." added he funnily.

Cả hai đứa nó làm tôi hạnh phúc. Mẹ tôi không còn thể nào giữ yên lặng được nữa,

“Đúng hơn là thằng thợ câu nhất thĩ xã thì có.”

They both made me happy. My Mom could no longer keep quiet,

"The best fishing boy in town, in fact."

Cả nhà hạnh phúc vui cười hơn bao giờ trước đấy.

The whole family was happy smiling as it had never been before.

Long kể cho tôi nghe nó đã làm bài như thế nào và thầy nó cảm thấy hài lòng như thế nào.

Long told me how he did his test and how pleasant his teacher felt.

Đôi lúc, Khanh cắt lời nó để thêm vào

Sometimes, Khanh interupted him adding,

Tuyệt làm sao đâu! Độc nhất vô nhị, Có vậy chứ.

"How wonderful! Second to none- That’s it..."

Trước đây tôi chưa hề thấy mẹ tôi vui như thế.

I had never seen my Mom so happy that day.

Tôi đã cảm thấy no như thể niềm vui vừa khiến tôi đầy bụng.

I felt myself full up as if the exciment had made me feel that way.

Trong đầu tôi, đã xuất hiện một món quà cho nó, một thứ cho việc học

In my mind, there came a gift for him, an educational one.

“Mẹ ơi, Thầy con yêu cầu con phải có một quyển tự điển tốt để tra từ vựng.

Mẹ sẽ mua cho con một cuốn chứ, nhỏ thôi.” Long hỏi tôi nhỏ nhẹ.

" Mom, My teacher requires me to get a good dictionary to look the new words up. Will you get me one, a small one?"asked Long softly.

“Con có thể xài được luôn không mẹ.” Khanh lớn tiếng nói thêm vào.

"Can I use it too, Mom." added Khanh noisily.

Tôi gật đầu hứa không chắc chắn lắm. Tôi nói,

“Cả hai đứa học giỏi hết. Mẹ biết tụi con xứng đáng món gì đấy như một máu cassette để nghe Anh Văn.”

I nodded my head promising not very firmly. I said,

"You both study well. I think you deserve something better like a cassette player to listen to English."

Khanh thấy khoái qúa la to lên, “Ê, cho bà ngọai nghe nhạc của ngoại nữa.”

Khanh felt too excited to cry out,

"Yeah, for grand ma to listen to her music too."

Trong lúc Khanh đang vỗ tay vui sướng, Long đã không có vẻ được thỏa mản.

While Khanh was clapping his hands happily, Long didn't seem to be satisfied.

Nhìn nó, tôi tình cờ nhớ lại có lần trước đấy hứa mua nó một quyển tự điển.

Looking at him, I happened to remember once I had promised him a dictionary.

Tôi giật mình nhận ra rằng quyển tự điển Anh Việt tốt hổng chừng chiếm mất nửa tháng lương của tôi

I startlingly realized that a good VietNamese- English dictionary would take half of my salary.

Làm sao tôi có thể kham nỗi nó như một phần thưởng cho Long và cho em nó dùng sau này nữa?

How would I be able to afford to get one as an award for Long and his brother’s later usage?

Bất cứ khi nào có từ hay cụm từ khó, Long đã phải đi đến nhà thầy nó để mượn của thầy.

Whenever having new difficult words or phrases, Long had to go to his teacher’s to borrow his.

Một lần, khi sửa sọan bài thi, Long đã mượn một quyển của những đứa bạn học.

Once, as he was prepared for his test, Long borrowed one from his close classmates.

Nó vuốt nhẹ lên tấm bìa cứng mỗi khi lật các trang sách.

He gave its hard cover a gentle touch while turning pages.

Tối đó nó đã học qúa khuya đến nỗi mẹ tôi la rầy nó,

“Con đang đọc cái cuốn quái gì mà dầy thế? Đi ngủ đi kẻo mai gục trong lớp cho coi. Đọc suốt đêm làm cái gì không biết nữa?

That night, he studied so late that my Mom scorned him,

“What on the Earth is the thick book you are reading? Go to bed now or you will fall asleep in class tomorrow? What’s for reading all night?”

Tôi đã phải nhẹ nhàng vỗ về con và nó chịu nghe lời ngoại.

I had to comfort him softly and he did.

Sáng hôm sau tôi nhìn thấy một miếng giấy xanh dán trên tường phía trên kệ sách của tôi, “Học hết sức mình.”

The next morning, I saw a small blue paper glued on the wall above my bookshelf, “Study hard at my best.”

Tôi nghĩ thầm, “Tụi nó cần học nhiều hơn và chúng rất cần một quyển tự điển. Quá rỏ là cả hai anh em nó cần nhưng làm sao ta có thể mua được đây?

I though to myself,

“The boys need to learn more and they are deeply in need of a dictionary.”

It was obvious that they both needed one but how could I get it?”

Hàng tháng, tôi đã phải tính tóan từng xu chi xài

Every month, I had to count every cent I spent.

Đôi lúc, Long và em nó đi học về trể đói muốn chết.

Sometimes, Long and his brother came home late from school being so starving to death.

Chúng cần ăn sáng nhưng vài xu chúng có phải dành cho tiền gữi xe đạp.

They needed breakfast but they just got a few cents to pay for their bicycle-keeping fee.

Tôi điểm lại xem phải làm sao, con heo đất, một khỏan nợ, ,bán thứ gì đó trong nhà, ứng một phần tiền lương tháng, rút ra một khỏan tiết kiệm vốn ít ỏi hoặc vay ai đó một ít.

I thought back to outline what to do, a piggy bank, a loan, selling something at home, asking for part of my monthly salary in advance, withdrawing my saving account remaining a little or borrowing a sum from someone.

Suy nghĩ một lúc lâu, tôi chán quá nên dựa lưng vào thành ghế.

Thinking about it for a long time, I felt so tired that I leaned against the back of the chair.

Nhìn lên tự nhiên, tôi bắt gặp ánh mắt trong hình của chồng tôi trên bàn thờ.

Looking up naturally, I caught the light of my husband’s eyes from the photo of his on the alter.

Anh ấy bị tai nạn và thiệt mạng khi Long mới 2 tuổi và Khanh được vài tháng tuổi.

He had and accident and passed away when Long was 2 years old and Khanh was just a few months old.

“Sau 12 năm nuôi con, đã có điều gì em đã làm cho mình buồn em không, mình ơi. Long giống anh. Nó giỏi Anh Văn. Nó sẽ có tài. Mình có nghĩ như vậy không? Học vấn của chúng là hạnh phúc của chúng ta. Em hức sẽ chăm sóc chúng nó rất tốt? tôi âm thầm nói với anh ấy.

“After 12 years of bringing up our children, was there anything I did that made you sad, dear? Long is like you. He is good at English. He will be talented, don’t you think so, dear? Their education is our happiness. I promise to take a very good care of them.” silently I spoke to him.

Ngày mai tôi sẽ viết thư cho bà nội của Long Khanh ở Bến Tre để kể cho bà nghe tin vui này.

Tomorrow I would send Long, Khanh’s grand ma a letter in Ben Tre telling her the good news.

Bà đã ngoài 70 có vài đứa cháu. Trong số đó Long là giỏi nhất.

She was over 70 having some grand sons among those, Long would be the best.

Ngắm nhìn Long ngủ ngon, tôi nhận thấy nó cười một cách hạnh phúc.

Watching Long sleeping safe and sound, I found him smiling happily.

Có thể, nó hạnh phúc với những lời chúc mừng của bạn học của nó hoặc những trêu chọc vui.

Perhaps, he was happy with his classmates’ congratulations on his success or their friendly insuling jokes.

Khi tôi ở tuổi nó, không có gì đã làm tôi vui trừ một món quà nhỏ ngay sau khi tôi thi đậu tú tài.

When I was his age, nothing made me happy except a small gift given by my Mom right after I graduated from high school.

Thình lình tôi nhớ lại cái nhẩn cưới.Nó chỉ là một món đồ, một biểu tượng.

Suddenly, I remembered my wedding ring. It was just a stuff, a sign.

Nó giúp cho chúng tôi ư? Việc tôi đeo nó giúp gì cho việc học của Long?

Would it help us? Would my wearing it help Long’s studying?

Tôi có thể chắc rằng giá trị của nó giúp tôi với điều tôi cần bây giờ và tôi có thể chắc rằng ngày mai tôi về nhà với một một quyển tự điển xinh xắn và trên trang đầu tôi viết nắn nót:

“Tặng hai con yêu của mẹ.”

I could be sure its value would help me with what I needed now and I could also be sure to go back home the following day with a good nice dictionary and on its first page, I would write neatly:

“To my beloved sons.”

Rach Gia Sep 4-12

Luong Ngoc Thanh